تحلیل معناشناختی مفهوم قرآنی «ایمان» با تأکید بر آرای متکلّمان مسلمان

نویسندگان

مرتضی حبیبی سی سرا

دانشجوی دکترای دین پژوهی دانشگاه ادیان و مذاهب هادی صادقی

دانشجوی دکترای دین پژوهی دانشگاه ادیان و مذاهب سیدقاسم صفری

کارشناس ارشد تصوف و عرفان اسلامی

چکیده

ایمان یکی از مفاهیم بنیادین و پرکاربرد در منابع اسلامی است، به گونه ای که اولین نزاع های علمی در تاریخ اندیشه اسلامی درباره ماهیّت ایمان بوده است. از پیامدهای عملی این نزاع علمی، پیدایش فرقه های مختلف اعتقادی است که حتّی در برخی موارد به تکفیر دیگر گروه ها کشیده شده است. با وجود این، همچنان در میان متفکّران مسلمان دیدگاه های مختلف و گاه متناقضی درباره آن دیده می شود. بنابراین، ضرورت دارد تا این مفهوم مورد واکاوی قرار گیرد، چراکه بدون داشتن درکی درست از این مفهوم، کاربست آن در مقام عمل با دشواری هایی مواجه خواهد شد. رسالت نوشتار حاضر تلاش برای تبیین درست این مفهوم از منظر قرآن کریم البته با بهره گیری و تأکید بر آرای متکلّمان مسلمان است. نوشتار حاضر در سه بخش سامان یافته است: در بخش اول، با به کارگیری روش انگاره سازی تلاش شده است به تحلیل معناشناختی منسجمی از ایمان در قرآن دست یابیم و در بخش دوم، برجسته ترین دیدگاه های متکلمان مسلمان در مورد ایمان: تصدیق قلبی، عمل جوارحی، دیدگاه دوجزئی، دیدگاه سه جزئی، اعتراف زبانی و نظریه معرفت مورد واکاوی قرار گرفته است. و بخش نهایی به جمع بندی و نتیجه گیری بحث اختصاص یافته است.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

تحلیل انتقادی فلسفه عمل از دیدگاه هیوم با تأکید بر آرای فلاسفه مسلمان

  فلسفه عمل شاخه‏ای نو از فلسفه است که عمل آدمی را مورد پژوهش فلسفی قرار می‏دهد و به پرسش‏هایی از قبیل چیستی فعل و فاعل می‏پردازد و مقومات و شروط لازم برای تحقق فعل و فاعل را می‏کاود؛ همچنین از اختیار و آزادی عمل پرسش می‏کند و نسبت آن با اصل علیت را مورد توجه قرار می‏دهد. در این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی به بررسی دیدگاه هیوم درباره مسائل فلسفه عمل می‏پردازیم. این مقاله از دو جهت، قابل توجه و...

متن کامل

مفهوم ایمان کاتولیک با تکیه بر آرای آوگوستین و توماس آکوئیناس

 مفهوم ایمان کاتولیکی را برخی از سنخ معرفت و به عبارتی ایمان گزاره‌ای دانسته‌اند و برخی آن را فراتر از معرفت و غیر گزاره‌ای دانسته‌اند. آوگوستین به ‌عنوان طرفدار ایمان غیر گزاره‌ای در دوره نخست زندگی‌اش ایمان را نوعی معرفت دانسته، و ایمان و فهم را لازم و ملزوم یکدیگر می‌داند، اما در نهایت به عقل حصولی بی‌اعتنا می‌شود و ایمان را امری باطنی و مبتنی بر فیض و موهبت الاهی می‌داند. توماس آکوئیناس به‌...

متن کامل

دیدگاه متکلمان مسلمان درباره نظام فیض

متکلمان مسلمان در برابر قاعده «الواحد لایصدر عنه الا الواحد»، به دو دسته تقسیم شدند. برخی که دارای گرایش‌های فلسفی قوی‌تر بودند، از این قاعده و یکی از نظریه‌های نظام فیض دفاع کردند؛ برای نمونه خواجه نصیرالدین طوسی فیض را با زبان ریاضی و به صورت نمادین تقریر کرده است. اما اکثریت متکلمان مسلمان با قاعده الواحد و نظریه‌های ارائه شده درباره نظام فیض به مخالفت پرداختند. مخالفت گروه اخیر از دو حیث رو...

متن کامل

تبیین وحی از دیدگاه متکلمان مسلمان

تبیین وحی از منظرهای مختلف قابل بررسی و پی‌گری است، زیرا تحلیل وحی مورد توجه متکلمان، فلاسفه، عرفا و مفسران قرآن بوده است. آنان با گرایش‌های کلامی، فلسفی، عرفانی و تفسیری خود، دست به تبیین وحی زده و به این ترتیب، نظریه‌های کلامی، فلسفی، عرفانی و قرآنی وحی را در تحلیل وحی پدید آورده‌اند. ما در این نوشتار به نظریه‌های متکلمان خواهیم پرداخت و تبیین‌های آنان را از وحی ارائه خواهیم داد. به طور کلی، ...

متن کامل

مفهوم ایمان کاتولیک با تکیه بر آرای آوگوستین و توماس آکوئیناس

مفهوم ایمان کاتولیکی را برخی از سنخ معرفت و به عبارتی ایمان گزاره ای دانسته اند و برخی آن را فراتر از معرفت و غیر گزاره ای دانسته اند. آوگوستین به  عنوان طرفدار ایمان غیر گزاره ای در دوره نخست زندگی اش ایمان را نوعی معرفت دانسته، و ایمان و فهم را لازم و ملزوم یکدیگر می داند، اما در نهایت به عقل حصولی بی اعتنا می شود و ایمان را امری باطنی و مبتنی بر فیض و موهبت الاهی می داند. توماس آکوئیناس به  ...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید


عنوان ژورنال:
فصلنامه علمی پژوهشی آیین حکمت

جلد ۸، شماره بهار ۹۵- مسلسل ۲۷، صفحات ۶۱-۸۸

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023